Lragir.am-ի զրուցակիցն է Քաշաթաղի շրջանի Աղավնո համայնքի ղեկավար Անդրանիկ Չավուշյանը
Պարոն Չավուշյան, ռուս խաղաղապահների հրամանատարությունը ձեզ կոչ էր արել հանձնել զենքերը։ Կատարե՞լ եք նրանց պահանջը, և ի՞նչ իրավիճակ է գյուղում։
Հիմա կայուն վիճակ է, բայց սպասողական վիճակում ենք։ Ռուս խաղաղապահների պատասխանատուն մեր ասածից կարող է ավելի լարվել, բայց կարող է նաև մեզ հասկանալ։ Չգիտենք, հիմա մենք ամեն ինչի պատրաստ ենք։ Իրենք ասում են՝ զինաթափում ենք, օրենք է։ Մենք ասում ենք՝ լավ, պահպանենք օրենքը, բայց մյուս կողմից էլ ադրբեջանցիները մեծ քանակի զրահատեխնիկա են անցկացնում մեր տարածքով։ Ես ասել եմ ռուս կամանդիրին՝ խնդիր չկա, հենց հիմա էլ կարող եմ զենքս տալ, բայց դուք կարո՞ղ եք երաշխիք կանգնել, որ մեր անասնապահը չի կորելու, մեր բնակիչը չի կորելու։ Ասաց՝ խոսք եմ տալիս։ Ես էլ ասացի՝ մինչև հիմա ճանապարհից 8 հոգի կորել են։ Հիմա ինձ կարո՞ղ ես պատասխան տալ, իմ երեխեքը այստեղ են, վախենում եմ։ Զենքն ընդամենը իմ պաշպանվելու միջոցն է, դու ինձ զրկում ես դրանից, ո՞նց։ Նա ասաց՝ ես այս տարածքի պատասխանատուն եմ, ոստիկանապետն եմ, ամեն ինչն եմ։ Բոլորը ենթարկվում են, ասաց՝ դու ինձ խանգարում ես։ Ես էլ պնդում եմ, որ պաշտպանվելու իրավունք ունեմ։ Թշնամին մորթում, սպանում, գնդակահարում է, դա է իրենց մշակույթը։ Ասացի՝ նայեք, թե ադրբեջանցիները մեր խաչքարերը ոնց են ջարդում ու փշրում։ Մենք 28 տարի է պահպանում ենք իրենց շիրիմները, պատմամշակութային կոթողները։
Ասացի՝ իմ ընտանիքը 3 մլն է, ավելի ճիշտ՝ 10 մլն, ի նկատի ունեմ իմ հայ ազգին, ես ընտանիքիս հետ միշտ քննարկում եմ, այսինքն՝ այս հարցը պետք է բարձրաձայնեմ, զրույցը պետք է ներկայացնեմ հանրությանը։ Ես ասացի՝ զենքի հանձնում-ընդունումը պետք է լինի մամուլով։ Ինչ կար, խոսել ենք, նույնիսկ ես իրեն ասել եմ՝ իմ տեղեկություններով՝ դու ադրբեջանամետ ես։ Ասաց՝ ես հայ ընտանիքում եմ մեծացել։ Ասացի՝ հիմա ոչ պետք է հայամետ լինել, ոչ ադրբեջանամետ, եղեք ռուս խաղաղապահ, չհիշեցնեմ ձեր գործի անունը, ես էլ ինձ համար հանգիստ ու խաղաղ ապրեմ։
Բացի դա, նաև պահանջում են գյուղից հանել եռագույնը։ Ես ասացի, որ մենք Լիբանանում, Սիրիայում, որտեղ ապրել ենք, հայը անգամ օտար երկրում իր գլխի վրա դնում է եռագույնը։ Ասաց՝ պետական բոլոր հիմնարկներից եռագույնը պետք է հանել, օրենքն է այդպես։ Ես էլ ասում եմ՝ ես իմ հողի վրա եմ, քեզ համար քո դրոշն է կարևոր, ինձ համար իմ եռագույնը, ես իմ հողի մեջ եմ, այդ 5 կիլոմետրի մեջտեղն եմ, ոչ մեկին չեմ խանգարում։ Ես դրոշը չեմ հանել։ Խնդիրն այն է, որ պետական հիմնարկներ չլինեն, հայություն չկա։ Մենք էլ ասում ենք՝ չէ, պիտի մնանք հայ։ Մնալու ենք, ձեր ասելով չէ, եղբայր, ես իմ տան մեջ հայերեն պետք է խոսեմ։
Քաշաթաղի շրջանի մյուս համայնքներում՝ Բերձորում, Սուսում ևս զենքերը հանձնելու հրահա՞նգ կա։
Այո, դժբախտաբար բոլորը հանձնել են, շուտվանից են հանձնել, միայն մեր մոտ է, որ զենք կա։ Ինքը եկավ ու ասաց՝ դու ինձ խանգարում ես։ Ես չեմ հանձնելու իմ զենքը։ Եթե տամ էլ, իրեն ասել եմ՝ մեկ է, քեզ խաբելու եմ։ Ավելի լավ է ինձ մոտ թույլտվությամբ մի քանի զենք թողես, որպեսզի քեզ ստիպված չխաբեմ։
Ինքն անձամբ չասաց, բայց կողքից ասացին, որ հնարավոր է Ռուսաստանի քաղաքացիներ բերեն մեր գյուղ բնակվելու։ Ես դա նախապատրաստական ծրագիր եմ համարում, որ ես ռուսի հովանոցի տակ ապրող եմ։ Չէ, ես պիտի ապրեմ հայ, թող գան սպանեն։ Իմացյալ մահն է մահ։ Թող գան ինձ ու ընտանիքիս սպանեն, իմ ընկերները բոլորը զոհվել են, դրանից լավ բան չկա, միանալ այդ շարքին։ Բայց իմ նպատակն ապրելն է, պաշտպանվելու նպատակ ունեմ։ Ես ասել եմ՝ ուզում է մեկ ընտանիք էլ մնա, չենք գնալու, մնալու ենք այստեղ, մենք երաշխավորում ենք Ստեփանակերտի, Բերձորի բնակիչների անվտանգությունը։
Դուք ի՞նչ եք նկատում, այդ տարածքները հայաթափելու նպատա՞կ է դրված։
Հիմա մենք օրերով ջուր, հոսանք, կապ չունենք։ Հենց նոր իմ կապը միացավ։ Պայմաններ պետք է ստեղծեն, որ մարդը մնա, ոչ թե խեղճացնեն։ Ես ասել եմ՝ գետի ջուր էլ կխմենք, մոմի լույսի տակ էլ կմնանք, բայց չենք գնալու այստեղից։ Դժվարությունը մարդու համար է, մեկ է, մնալու ենք։ Ասացի, որ մնալու ենք այստեղ, տոնածառը դնելու ենք, մեր նահատակների հիշատակը հարգելու ենք, որպես քրիստոնյա՝ նշելու ենք։ Իրենց հիշեցրեցի, որ՝ դուք էլ եք քրիստոնյա։ Ասացի՝ ձեր նվերն էլ կտանք՝ կոնյակ։ Ես իրեն ուզում էի հասկացնեի, որ՝ քո զինվորները ինձ եկել մի անգամ ասում էին՝ магазин, водка․ Ես ասել եմ՝ օղի չկա մեզ մոտ, մենք չենք խմում։
Արցախի իշխանություններն ի՞նչ են ասում։
Ես իմ Ֆեյսբուքի էջում ասացի՝ եթե հարկ եղավ կստեղծենք Աղավնո հանրապետություն։ Ես շատ չեմ մեղադրում, ինձ համար չէ, բայց գոնե ժողովրդին տեր ու տիրական լինեն։ Այսօր իշխանությունը ժողովրդի տերը պետք է լինի, մենք չենք դժգոհում, մեր ընկերների միջոցով լուծում ենք ժողովրդի, կամավորների խնդիրները։ Բայց դե զգացմունքներով լցված ենք, ասում ենք՝ ո՞ւր է, մեկը գար պետական մարմիններից ասեր՝ ոնց եք, ինչ եք անում։ Այդ խոսքից հետո եկան պետական մարմիններից՝ Հայաստանի ու Արցախի սոցապ նախարարները։
Ռուս խաղաղապահները վստահեցնում են, որ եթե անգամ զենքերը հանձնեք, ձեր անվտանգությանը ոչինչ չի սպառնա՞։
Ինքն իր ձեռքը իր բրոնե ժիլետին խփեց, ասաց՝ խոստանում է։ Տեղեկացված եկել էր, ասաց՝ լսել եմ՝ դու մի գիծ մինապատել ես։ Ես ասացի՝ այո, այդպիսի բան կա։ Ասաց, կարո՞ղ ես մեզ ցույց տալ։ Տարա, բարձրացավ վերև, տեսավ ադրբեջանցիների մեծ կուտակում կա։ Ասաց՝ չէ, շատ կուտակում կա, ես գնամ զորքով գամ, իրենց քշեմ։ Գնաց ու չեկավ։ Երևի իր ընդհանուր նաչալնիկն ասաց՝ չէ։ Հիմա ես ինչ հասկանա՞մ՝ գալիս ես, ինձ զինաթափում ես, դրոշազրկում ես․․․ Ես կոնֆլիկտներ չեմ ուզում իրենց հետ, փորձում եմ հանգիստ բացատրել։
Քանի՞ մարդ է շարունակում ապրել գյուղում։
Մարդիկ այստեղ ապրում են, դա փաստ է, սովորաբար միշտ 11-13 ընտանիք կա գյուղում, գալիս են նաև անհատներ։ Ես գյուղացիներին ասում եմ, որ չարաչար սխալվում է նա, ով հայրենիք հասկացությունն ինձ հետ է կապում։ Ամենամեծ սրբությունը հայրենիքն է, անձերը հեչ, պետք է գնան ու գան։ Ես ասում եմ՝ այդ զգացողությամբ մնացեք, մենք ամեն ինչով իրար կողքի կլինենք, դիրքերում։ Ինչ գալու է, թող մեր բոլորի վրա գա։
Մենք այսօր շրջապատված ենք մեծաքանակ տեխինկա ունեցող ադրբեջանցիներով։ Ես էլի չեմ վախենում։ Ես ասացի՝ դու այսօր իմ մայրաքաղաք՝ Ստեփանակերտ բերում ես ազերի, առևտուր է անում։ Ես էլ նույն միտքն ունեմ, կարա՞ս ինձ Բաքու տանես, Նոր տարվա առևտուր անեմ։ Ասաց՝ դա ուրիշ հարց է։
Թեկուզ ինձ սպանեն էլ, ջհանդամ, բայց պետք է մնա այդ միտքը, գաղափարը՝ հայրենիքը պաշտպանելու։ Այսինքն՝ եթե սա էլ տանք, լավ, հետո՞։ Լավ, բոլորս վախկոտ ենք, գնացինք, ո՞նց ենք ապրելու, ո՞ւր գնանք ապրելու, ո՞ւմ աչքերին նայենք։ Ի՞նչ ասեմ օտարին, եկան ոտքով մտան մեր երկի՞ր։ Թող սպանեն, կամ մահ, կամ ազատություն։ Բայց մենք ընտրում ենք կյանքը, չենք ընտրում մահը։
